Στατική νοοτροπία ή Νοοτροπία εξέλιξης;
Η νοοτροπία εξέλιξης είναι ένα από τα πιο σημαντικά κριτήρια επιτυχίας στη ζωή. Αντίθετα η στατική νοοτροπία, όχι μόνο δεν μας βοηθάει αλλά εμποδίζει την εξέλιξη μας.
Δύο διαφορετικές αντιλήψεις, δύο στάσεις ζωής
Υπάρχουν δύο διαφορετικές σχολές σκέψης: αυτή που υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος εξελίσσεται κι εκείνη που θεωρεί ότι ο άνθρωπος δεν αλλάζει.. Το ενδιαφέρον είναι ότι και οι δύο, με το πέρασμα του χρόνου… αυτο-επιβεβαιώνονται!
Ας δούμε το γιατί.
Νοοτροπία Εξέλιξης
Εκείνοι που πιστεύουν ότι ο άνθρωπος εξελίσσεται, βλέπουν κατ’ επέκταση και τον εαυτό τους σαν ένα προϊόν σε εξέλιξη, οπότε προσπαθούν και καταφέρνουν να τον αλλάξουν.
Νοοτροπία Εξέλιξης – Χωρίς Βαρύτητα (αφηρημένος πίνακας)
Αλλάζουν τις συνήθειες τους ή τη συμπεριφορά τους. Αποκτούν συνεχώς νέες γνώσεις και νέες ικανότητες. Κατανοούν ότι η πρώτη προσπάθεια, κατά πάσα πιθανότητα, δεν θα είναι τέλεια. Ταυτόχρονα όμως, θεωρούν ότι η δεύτερη θα είναι καλύτερη. Και με κάθε νέα προσπάθεια οι ικανότητες τους θα βελτιώνονται.
Στατική Νοοτροπία
Η άλλη σχολή σκέψης λέει ότι ο άνθρωπος είναι ένα ολοκληρωμένο προϊόν. Οπότε δεν αλλάζει. Αν όμως η αλλαγή δεν είναι εφικτή, οποιαδήποτε προσπάθεια θα ήταν μάταιη. Άρα δεν προσπαθούν και φυσικά δεν αλλάζουν.
Κι αυτοί δίκιο έχουν λοιπόν!
«Είτε πιστεύεις ότι θα τα καταφέρεις, είτε όχι… έχεις δίκιο!» – Χένρυ Φορντ
Στατική Νοοτροπία – Με Βαρύτητα (αφηρημένος πίνακας)
Αυτοί με τη Στατική Νοοτροπία λοιπόν, όταν έρχονται αντιμέτωποι με κάτι που τους δυσκολεύει, συνήθως με την πρώτη αποτυχία τα παρατούν. Έτσι κι αλλιώς, σύμφωνα με τη φιλοσοφία τους, οποιαδήποτε προσπάθεια θα ήταν μάταια. Θεωρούν ότι απλά δεν είναι καλοί σε αυτό (και ότι πιθανότατα ποτέ δεν θα τα καταφέρουν)
Μεταφορικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι στη Στατική υπάρχει βαρύτητα που μας κρατάει στη γη και δεν μας αφήνει να σηκωθούμε. Από την άλλη, η νοοτροπία εξέλιξης έχει πολύ μικρή βαρύτητα και μας επιτρέπει να πετάξουμε!
Οι διαφορές ανάμεσα στις δύο νοοτροπίες
Οι δύο αυτές νοοτροπίες παρουσιάζουν χαρακτηριστικές διαφορές στα εξής σημαντικά σημεία:
| Στατική | Εξέλιξης |
| Πιστεύουν ότι ο άνθρωπος δεν αλλάζει | Πιστεύουν ότι ο άνθρωπος εξελίσσεται |
| Υιοθετούν μία στάση να θέλουν να δείχνουν πιο έξυπνοι από ότι πραγματικά είναι. | Έχουν μία πιο ρεαλιστική αυτοεικόνα και υιοθετούν μία φιλοσοφία συνεχούς εξέλιξης |
| Ντρέπονται για τις αδυναμίες τους και τις κρύβουν όσο καλύτερα μπορούν. | Νιώθουν άνετα με τις ατέλειες και τις ελλείψεις τους και κάνουν προσπάθεια να βελτιωθούν |
| Ψάχνουν την ευκολία, φοβούνται το άγνωστο. Περνούν πολύ χρόνο στη ζώνη άνεσης. | Αναζητούν τις δυσκολίες και το άγνωστο. Κάνουν συχνές βόλτες έξω και μακριά από τη ζώνη άνεσης. |
| Αποφεύγουν τις προκλήσεις όποτε ανησυχούν ότι υπάρχει πιθανότητα να αποτύχουν. | Καλωσορίζουν τις προκλήσεις μιας και τις θεωρούν απλά ως ευκαιρίες να γίνουν καλύτεροι. |
| Παραιτούνται εύκολα μπροστά στα εμπόδια που συναντούν. | Επιμένουν έως ότου ξεπεράσουν τα εμπόδια που συναντούν. |
| Θεωρούν ότι η προσπάθεια είναι ανώφελη, μάταια και περιττή. | Γνωρίζουν ότι η προσπάθεια είναι αυτή που θα τους οδηγήσει στην αριστεία. |
| Αγνοούν ή αποφεύγουν την κριτική των άλλων, ακόμα κι όταν είναι καλοπροαίρετη. Συχνά παρεξηγούν, αισθάνονται πληγωμένοι και κρατούν απόμακρη στάση. | Είναι ανοικτοί στην καλοπροαίρετη κριτική, την αποζητούν και εξάγουν πολύτιμα συμπεράσματα με σκοπό τη περαιτέρω βελτίωση τους. |
| Αποκτούν εξαιρετική ικανότητα στο να βρίσκουν δικαιολογίες και να αποφεύγουν τις ευθύνες τους. | Αναλαμβάνουν ευθύνη για τις πράξεις τους και τη ζωή τους γενικότερα. |
| Θεωρούν απειλή την επιτυχία των άλλων. Νιώθουν μειονεκτικά όταν συγκρίνουν τον εαυτό τους με άλλους πιο επιτυχημένους. | Εμπνέονται από την επιτυχία των άλλων και παίρνουν την περίπτωση τους ως παράδειγμα που θα τους βοηθήσει να φτάσουν στη δική τους επιτυχία. |
| Οδηγούνται από τον ερπετοειδή τους εγκέφαλο. | Οδηγούνται από τον νεοφλοιό τους. |
Ποια από τις δύο νοοτροπίες σας ταιριάζει καλύτερα;
Παρατηρήστε πώς αντιμετωπίζετε τις προκλήσεις στην καθημερινότητα σας, την προσπάθεια, την κριτική και την επιτυχία των άλλων. Επιμένετε στα εμπόδια ή τα παρατάτε εύκολα; Ποια είναι η σχέση σας με τη δυσκολία και τα προβλήματα; Μένετε για πολύ στη ζώνη άνεσης ή σας αρέσει να βγαίνετε συχνά έξω από αυτήν;
Άσκηση: Εντοπίστε σε ποια νοοτροπία ανήκετε
Βαθμολογήστε από 1-10 πόσο ταυτίζεστε με την κάθε γραμμή του παραπάνω πίνακα (1-5 για την σταθερή νοοτροπία και 6-10 για τη νοοτροπία εξέλιξης). Ας ορίσουμε το 1 να σημαίνει πολύ έντονη στατική νοοτροπία και το 10 να σημαίνει πολύ έντονη νοοτροπία εξέλιξης.
Για παράδειγμα, αν συνήθως τα παρατάτε εύκολα μπροστά στα εμπόδια που συναντάτε, πιθανότατα θα βάλετε ένα βαθμό από 1-5. Αν αντίθετα επιμένετε έως ότου τα ξεπεράσετε, θα βάλετε ένα βαθμό από 6-10.
Πώς να υιοθετήσετε μία νοοτροπία εξέλιξης
Ακολουθούν μερικές ιδέες που μας βοηθούν να χτίσουμε μια νοοτροπία εξέλιξης. Σκεφτείτε αν κάποιες από αυτές θα μπορούσαν να σας είναι χρήσιμες:
- Αγκαλιάστε τις ατέλειες σας. Μην κρύβεστε από τις αδυναμίες σας
- Δείτε τις προκλήσεις σαν ευκαιρία για αυτοβελτίωση
- Δοκιμάστε νέα πράγματα και διαφορετικές τεχνικές μέχρι να βρείτε αυτές που ταιριάζουν καλύτερα στην περίπτωση σας
- Αλλάξτε στο λεξιλόγιο σας τη λέξη αποτυχία με τη λέξη μάθηση
- Μην αναζητάτε την αποδοχή των άλλων, χαράξτε το δικό σας δρόμο
- Επαναπροσδιορίστε την έννοια της ικανότητας ως «ταλέντο + προσπάθεια», αντί για μονάχα ταλέντο.
- Αποζητάτε την καλοπροαίρετη κριτική, ενίοτε και την κακοπροαίρετη
- Αλλάξτε το «δεν είμαι καλός σε αυτό» με το «δεν είμαι καλός σε αυτό ακόμη»
- Παίρνετε μαθήματα από τα λάθη σας αλλά κι από τα λάθη των άλλων
- Εξασκήστε όσο μπορείτε τη δημιουργική και καινοτόμα σας σκέψη
- Πάρτε έμπνευση από τις επιτυχίες τις δικές σας αλλά και των άλλων
- Αναλάβετε την ευθύνη ενός λάθους ή μίας αποτυχίας σας, αποφεύγετε όσο μπορείτε δικαιολογίες που ρίχνουν το «φταίξιμο» σε άλλους ή γενικότερα στις καταστάσεις
Τέλος, παρατηρήστε συνειδητά τη μεταμόρφωση σας. Nιώστε περήφανοι με τη μετάβαση σας από την στατική νοοτροπία στη νοοτροπία εξέλιξης.
«Η μοίρα δεν είναι θέμα τύχης, είναι θέμα επιλογής. Δεν είναι κάτι που περιμένουμε να συμβεί, αλλά κάτι το οποίο πρέπει να επιτευχθεί.» – William Jennings Bryan
Δεν θα είναι τόσο δύσκολο να περάσετε στη νοοτροπία εξέλιξης εάν έχετε κατανοήσει τα οφέλη της.
Θυμηθείτε ότι αυτό δεν θα γίνει από τη μια μέρα στην άλλη. Είναι ένα ταξίδι που θα κρατήσει αρκετούς μήνες ή χρόνια. Απολαύστε λοιπόν και το ταξίδι, όχι μόνο τον προορισμό!
Συνεχίστε διαβάζοντας το άρθρο μας για τη Ζώνη Άνεσης.
Επίσης, δείτε την ομιλία της Carol Dweck: Developing a Growth Mindset
