Η αυτοεκτίμηση και η αυτοεικόνα μας
Η εικόνα του εαυτού μας και των δυνατοτήτων μας υπόκειται σε μία καθημερινή δοκιμασία. Από τους άλλους αλλά και από τον ίδιο μας τον εαυτό! Αυτή όμως η εικόνα είναι που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την αυτοεκτίμηση μας αλλά και το προς τα πού θα μας οδηγήσει η ζωή.
Η γνώμη των άλλων για εμάς
Όσοι μας γνωρίζουν έχουν μια γνώμη για εμάς. Ανάλογα με το πόσο πολύ ή καλά μας γνωρίζουν, αυτή η γνώμη μπορεί να είναι είτε πρόχειρη και επιφανειακή είτε προσεκτική και εμπεριστατωμένη. Βέβαια μια γνώμη είναι πάντα υποκειμενική. Μπορεί να είναι περισσότερο θετική ή περισσότερο αρνητική, ανάλογα με την προδιάθεση που υπάρχει απέναντι μας. Επίσης είναι δυναμική, δηλαδή αλλάζει με τον χρόνο.
Η γνώμη μας για τον εαυτό μας
Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι δεν έχουν μόνο οι άλλοι γνώμη για εμάς, αλλά και εμείς οι ίδιοι για τον εαυτό μας. Όλοι έχουν μια γνώμη για τον εαυτό τους. Οπότε, δεν μετράει μονάχα η γνώμη που έχουν οι άλλοι για εμάς, αλλά και η δική μας για το πώς βλέπουμε συνολικά τον εαυτό μας.
Ας το δούμε λίγο πιο αναλυτικά
Ας πάρουμε την απλουστευμένη περίπτωση που φαίνεται στο διάγραμμα, όπου έχουμε τέσσερις περιπτώσεις. Στον κατακόρυφο άξονα η γνώμη των άλλων που μπορεί να είναι θετική ή αρνητική. Αντίστοιχα στον οριζόντιο, η δική μας γνώμη που επίσης μπορεί να είναι θετική ή αρνητική:
- Όταν και οι άλλοι και εμείς βλέπουμε θετικά τον εαυτό μας, τότε έχουμε αυτοπεποίθηση και η αυτοεκτίμηση μας κοιτάζει ψηλά.
- Όταν οι άλλοι μας βλέπουν θετικά αλλά εμείς δεν συμμεριζόμαστε την άποψη τους και βλέπουμε αρνητικά τον εαυτό μας, νιώθουμε ανασφάλεια. Καθώς οι άλλοι πιστεύουν σε εμάς, έχουν κατά συνέπεια υψηλές απαιτήσεις. Εμείς αντίθετα δεν πιστεύουμε στον εαυτό μας και φοβόμαστε ότι θα τους απογοητεύσουμε. Έτσι έχουμε πεσμένο ηθικό και κατακλυζόμαστε από συναισθήματα θλίψης, ενοχής και άγχους.
- Στην περίπτωση που οι άλλοι μας βλέπουν αρνητικά, ενώ εμείς έχουμε θετική εικόνα για τον εαυτό μας, γινόμαστε επιθετικοί. Προσπαθούμε (πολλές φορές μάταια) να αποδείξουμε τι αξίζουμε κι αυτό μας δημιουργεί αναστάτωση και άγχος.
- Τέλος, όταν και οι άλλοι και εμείς έχουμε αρνητική εικόνα για τον εαυτό μας, γινόμαστε κυνικοί. Ίσως νιώθουμε απογοήτευση ή ακόμα και απελπισία. Συνήθως υιοθετούμε μια στάση περιφρόνησης και αλαζονείας.
Η χαμηλή αυτοεκτίμηση
Η χαμηλή αυτοεκτίμηση συνήθως συνοδεύεται από μειωμένη αυτοπεποίθηση. Δεν πιστεύουμε στις δυνατότητές μας, οπότε και – ακριβώς για αυτόν τον λόγο – δεν τις αξιοποιούμε. Έτσι έχουμε φτωχά αποτελέσματα σε έναν ή περισσότερους τομείς της ζωής μας. Όμως εκείνο το κομμάτι του εαυτού μας που γνωρίζει ότι μπορούμε να επιτύχουμε κάτι καλύτερο, μας επικρίνει για τα φτωχά μας αποτελέσματα. Η χαμηλή μας απόδοση εκλαμβάνεται ως απόδειξη ότι δεν έχουμε δυνατότητες ή ότι δεν προσπαθούμε αρκετά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την παραπέρα μείωση της αυτοπεποίθησης μας.
Το παράδοξο της χαμηλής αυτοεκτίμησης
Εδώ έχουμε κι ένα παράδοξο που προκύπτει στην περίπτωση της χαμηλής αυτοεκτίμησης. Όσο περισσότερο οι γύρω μας εξαίρουν τις δυνατότητές μας, τόσο περισσότερο χαμηλώνει η αυτοεκτίμησή μας (από την κυνικότητα περνάμε στην ανασφάλεια). Αυτό συμβαίνει επειδή ανοίγει η διαφορά ανάμεσα σε αυτό που πιστεύουν οι άλλοι και σε αυτό που πιστεύουμε εμείς.
Όσο όμως προχωράμε στον δρόμο της προσωπικής μας ανάπτυξης, τόσο η γνώμη μας για τον εαυτό μας αποκτά θετικό πρόσημο. Έτσι, νομοτελειακά μπαίνουμε στην περιοχή της αυτοπεποίθησης και η αυτοεκτίμηση μας ολοένα ενισχύεται.
Δείτε και το άρθρο μας: Μια εισαγωγή στα συναισθήματα
